تکمیل خط آهن زاهدان – بندرچابهار عامل توسعه محور شرق و ترانزیت

بندر چابهار در مسیر کریدور بین‌المللی شمال – جنوب و مسیر ترانزیتی شرق – غرب در توسعه محور شرق دریای خزر و افزایش مراودات تجاری و ترانزیت در منطقه نقش مهمی دارد.

این بندر به علت قرار گرفتن در محدوده منطقه آزاد چابهار و با وجود ۲ بندر بزرگ شهید کلانتری و شهید بهشتی پس ازتکمیل فاز نخست و افزایش ظرفیت تخلیه و بارگیری آن به ۸.۵ میلیون تن در سال در ۶۴۵ کیلومتری جنوب زاهدان از فرصت‌های سرمایه‌گذاری فراوانی برخوردار است.

مشارکت در تکمیل فازهای دوم تا پنجم طرح توسعه بندر چابهار، ساخت ترمینال نفتی و پتروشیمی، ساخت انبار کالاهای خشک، ایجاد مخازن فرآورده‌های نفتی و خوراکی، انبار رو باز و محوطه ترمینال و اسکله مسافری دریایی، مراکز رفاهی و خدماتی، محوطه‌های نگهداری لجستیک کانتینری، کارخانه کشتی سازی و اوراق کشتی، ایجاد مرکز خدمات رسانی به کشتی‌ها(تعمیرات، آذوقه و سوخت رسانی) و ایجاد صنایع کوچک پایین دستی پتروشیمی از مهم ترین  فرصت‌های سرمایه گذاری در بندرچابهار هستند.

ساخت سیلوی غلات، خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، صنایع غذایی مرتبط با صنعت شیلات، صنایع جانبی محصولات کشاورزی، تولید انرژی، صنایع فلزی و فولاد، پردازش مواد معدنی و کانی، ایجاد پایانه ویژه ترانزیت و سواپ فرآورده‌های نفتی از دیگر فرصت ها در این بندر است.

ساخت مجتمع‌های تخصصی و سردخانه‌ای به منظور صادرات و واردات کالای فاسد شدنی، خدمات بانکرینگ، ایجاد مرکز توزیع کالای صادراتی به کشورهای همسایه، مجتمع های کارگاهی، جمع آوری مواد زائد و تصفیه آب کشتی‌ها، ساخت کارخانه آرد و کارخانجات ملزومات بسته بندی و خوراک دام و طیور از دیگر فرصت‌های سرمایه گذاری در این بندر اقیانوسی ایران است.

هم اکنون بندرچابهار با مدرن‌ترین تجهیزات تخلیه وبارگیری نقش بسزایی در حمل و نقل و تخلیه کالا و ترانزیت به کشورهای منطقه ایفا می کند و پیگیری سازمان بنادر و دریانوردی و حمایت دولت، کاهش ۲۵ درصدی سود بازرگانی به کالاهای وارده از طریق بندرشهید بهشتی چابهار می تواند در توسعه این بندر و رونق کسب و کار آن بسیار مفید واقع شود.

مشارکت در ساخت و تجهیز فاز ۲ تا ۵ طرح توسعه بندر شهید بهشتی از مهمترین دیگر فرصت‌های سرمایه گذاری در این بندر و تکمیل خط آهن ۶۲۸ کیلومتری زاهدان – چابهار در سه قطعه چابهار- ایرانشهر، ایرانشهر – خاش و خاش – زاهدان وضعیت اقتصادی منطقه را به کلی دگرگون خواهد کرد.

بدون تردید بندر چابهار در آینده قطب تجارت و ترانزیت منطقه خواهد شد و باید هرچه سریع‌تر زیرساخت‌های آن از جمله خطوط ریلی آن آماده شود و قرار است در این پروژه ریلی ۳۴ ایستگاه مسافری و باربری، ۱۲۸ دستگاه پل بزرگ و کوچک و ۳۹ دستگاه تونل ساخته شود.

راه آهن زاهدان – خاش به همت دولت سیزدهم امروز پنجشنبه با حضور معاون اول رییس جمهور، استاندار سیستان و بلوچستان، جمعی از قشرهای مختلف مردم و مسوولان این استان افتتاح شد.

طرح راه آهن چابهار- زاهدان -سرخس یکی از طرح‌های مهم ملی در حال اجرا در سیستان وبلوچستان است که تکمیل و راه اندازی آن تحولات چشمگیری در ارتباطات تجاری کشورهای مختلف و توسعه و پیشرفت استانهای جنوب شرق کشور ایجاد می‌کند.خط ریلی چابهار – سرخس به صورت یک خطه و برای جابجایی کالا و مسافر در حال ساخت است.این خط ریلی ۹۰ درصد برای جابجایی کالا و حدود ۱۰ درصد برای مسافر پیش بینی شده است.

مسیر اصلی این خط ریلی از چابهار به زاهدان به طول ۶١٠ کیلومتر سال ۱۳۸۹ کلنگ زنی شد.این خط ریلی از دروازه شرقی اسکله شهید بهشتی چابهار آغاز و با عبور از شهرستان‌های کنارک، نیکشهر، ایرانشهر و خاش در نهایت به زاهدان متصل می‌شود و پس از آن برای ارتباط با کشورهای آسیای میانه به سرخس متصل می‌شود.

از اهداف اصلی این خط ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر تجاری، ترانزیتی، اقتصادی و گردشگری چابهار به شبکه ریلی کشور و کشورهای آسیای میانه، کمک به توسعه سواحل مکران، ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آبهای آزاد است.

راه ‌آهن چابهار- زاهدان- میلک – سرخس به عنوان اصلی‌ترین اولویت زیرساختی شرق کشورعلاوه‌ بر کسب منافع ملی حاصل از درآمدهای ترانزیتی، تاثیر مستقیم بر اشتغالزایی و پیشرفت اقتصادی این نقطه از ایران اسلامی خواهد داشت.

ایجاد زیرساخت ریلی سبب می‌شود تا دسترسی به معادن و بهره برداری از آن‌ها مقرون به صرفه شود و از این طریق مقدمات لازم برای سرمایه گذاری برای فعالسازی ظرفیت معادن غنی شرق کشور فراهم شود.

راه‌آهن چابهار- زاهدان بندر چابهار را به خط ریلی شمال به جنوب متصل کرده و این منطقه را به شاهراه واقعی ریلی دنیا مبدل می‌کند و سبب توسعه جنوب شرق کشور و گسترش مبادلات تجاری، اقتصادی و فعالیت‌های تنها بندر اقیانوسی ایران می‌شود و در نهایت این بندر راهبردی و مهم را به دریاچه خزر و نقاط گوناگون دنیا وصل می‌کند.

توسعه خطوط ریلی کشور و تبدیل سیستان و بلوچستان به حلقه وصل ایران با کشورهای منطقه بویژه افغانستان و آسیای میانه یکی از دستاوردهای ماندگار دولت سیزدهم خواهد بود و آینده روشنی را برای این استان رقم خواهد زد.

قطعه هفت و هشت راه آهن چابهار- زاهدان به طول ۱۵۵ کیلومتر از شهرستان خاش تا زاهدان که یکی از وعده‌های رییس جمهور در سفر به سیستان و بلوچستان بود با اعتبار ۲ هزار و ۲۳۰ میلیارد تومان آبان ماه سال گذشته افتتاح شد.

با بهره‌برداری از راه آهن خاش – زاهدان امکان اتصال شهرستان خاش به شبکه ریلی سراسری فراهم شد و با افتتاح این طرح بزرگ توسط معاون اول رئیس جمهور توسعه راه‌های ارتباطی، ترانزیت کالا، رفت و آمد مسافران و کاهش ترافیک جاده‌ای میسر خواهد شد.

پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و نگاه توسعه‌ای به جنوب شرق کشور عملیات اجرایی خط ریلی چابهار – زاهدان – میلک – سرخس با وجود تحریم‌های ظالمانه شتاب گرفت.طرح ریلی چابهار – زاهدان یکی از طرح‌های مهم دولت سیزدهم بود که می‌تواند بندر اقیانوسی چابهار را به شبکه سراسری کشور متصل کند.

استاندار سیستان و بلوچستان در حاشیه مراسم افتتاح راه آهن خاش – زاهدان اظهارداشت: با توجه به ظرفیت مرز، وجود بنادر مهم، منطقه آزاد و امکان تجارت و ترانزیت یکی از ابر پروژه‌های کشور در استان  ساخت و راه‌اندازی راه آهن چابهار- زاهدان است.

حسین مدرس خیابانی بیان کرد: در این راستا عملیات ساخت این طرح در قالب هشت قطعه از سال ۹۲ آغاز شده است و قطعه هفت و هشت آن در محدوده خاش – زاهدان به طول ۱۵۵ کیلومتر با فعال بودن ایستگاه‌های باری و مسافربری به بهره برداری رسید.

وی افزود: با توجه به اینکه این طرح به جهت ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مکران از طریق ایجاد ارتباط ریلی، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی منطقه اهمیت فراوانی دارد تاکنون برای ساخت آن بیش‌از ۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است.

این بندر در جنوب شرقی ایران امن ترین و کم هزینه ترین مسیر برای صادرات و واردات و همچنین ترانزیت کالاها به کشورهای منطقه ازجمله هند، افغانستان، عمان، ترکمنستان، شرق افریقا و سایر کشورهای آسیای میانه در محور شرق است

اتصال بندرچابهار به شبکه ریلی سراسری، کمک به توسعه سواحل مکران با استفاده از ظرفیت های ریلی و چند وجهی، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی، ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش تصادفات جاده‌ایی، ایجاد امنیت پایدار در منطقه و ایجاد همکاری‌های دائمی با کشورهای منطقه و سایر کشورها با تبادلات تجاری و ترانزیتی از اهداف طرح بزرگ ملی راه‌آهن زاهدان – چابهار است.

بندرچابهار به عنوان یکی از ۱۸ بندر تجاری تحت حاکمیت سازمان بنادر و دریانوردی است که به دلیل دسترسی آن به آب‌های آزاد بین‌المللی از طریق اقیانوس هند از موقعیت استراتژیک در کریدورهای بین‌المللی برخوردار و یکی از با صرفه‌ترین مسیرها برای صادرات، واردات و ترانزیت کالا است.

بندر اقیانوسی چابهار با ۴۶۱ هکتار مساحت و با بیش از ۳۳ هزار متر مربع انبارهای مسقف و ظرفیت تخلیه و بارگیری ۸.۵ میلیون تن در سال در کسب درآمدهای ارزی و رشد اقتصادی کشور نقش بی بدیلی دارد.

دسترسی به بازار بیش از ۶۰۰ میلیون نفری کشوهای منطقه از مزیت های مهم بندرچابهار است که باید برنامه ریزان مناسب از این ظرفیت بزرگ در توسعه ترانزیت محور شرق به خوبی استفاده شود.

ارائه خدمات تخلیه و بارگیری مواد نفتی، فله خشک، کالاهای عمومی، کالاهای کانتینری، کانیتنر یخچالی، نگهداری و پردازش کالا و خدمات مسافری از خدمات این بندر به تجار، بازرگانان، صاحبان کالا و مردم در این منطقه استراتژیک است.

نزدیکی به تنگه هرمز، موقعیت مناسب در شمال اقیانوس هند، وجود اراضی وسیع برای توسعه پسکرانه ها، موقعیت ترانزیتی و کاهش  ۴۰ درصدی هزینه های تمام شده حمل و نقل کالا به عنوان یک مرکز بزرگ لجستیکی به کشورهای منطقه و همسایه از مهم ترین ویژگی های دیگر بندرچابهار در جنوب شرقی ایران است.

درسالهای اخیر ظرفیت عملیات تخلیه و بارگیری این دروازه ملل (بندرچابهار) در منطقه در فاز اول توسعه از ۲.۵  به ۸.۵ میلیون تن افزایش یافت و قراراست درفاز پنجم ظرفیت عملیات تخلیه وبارگیری کالا در این بندر استراتژیک ایران به ۸۰ میلیون تن در سال افزایش یابد.

بندرچابهار ظرفیت استفاده از چهار شیوه حمل ‌و نقل ترکیبی و چند وجهی را داراست؛ این بندر در جنوب شرقی ایران و جنوب عمان ۱۲۰کیلومتر مرز خشکی و ۱۵۰ کیلومتر مرز دریایی دارد ومحل تلاقی دوکریدور بین المللی شمال – جنوب و شرق – ‌غرب و امن‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر به آسیای میانه و افغانستان است.

خوشبختانه با بهره برداری از فاز نخست این بندر ورود و تخلیه کشتی ها در بندرچابهار با عمق ۱۷ متری هیچ محدودیتی ندارد، به طوری که در برخی مواقع همزمان هفت کشتی بزرگ حامل کالای اساسی و یا کالاهای ترانزیتی به افغانستان، در بندر شهید بهشتی چابهار پهلوگیری کرده است.

حمل و نقل دریایی بخشی جدانشدنی از تجارت بین‌المللی است و به عنوان ایمن ترین و با صرفه ترین شیوه حمل و نقل انبوه کالا، نسبت به سایر شیوه های حمل و نقل از جایگاه ممتازی برخوردار است و بندرچابهار می‌تواند در توسعه حمل و نقل دریایی کشور نقش مهمی ایفا کند، زیرا هم اکنون ۹۰ درصد واردات به کشور و  ۹۰ درصد حمل و نقل بین المللی کالا در جهان با استفاده از حمل و نقل دریایی انجام می‌شود.

کارشناسان حمل ونقل و امور اقتصادی معتقدند که با اختصاص ۲۰ درصد واردات کالاهای اساسی مورد نیاز کشور به بندرچابهار و کاهش ۲۵ درصدی سود بازرگانی برای واردات کالا به این بندر، زمینه های مناسبی را برای رونق اقتصادی و توسعه محور شرق در سواحل مکران به وجود می آید.

از طرفی هوشمند سازی بندرچابهار، کاهش زمان رسوب کالا، بهره‌برداری از ظرفیت های خالی موجود در این بندر، ایجاد مراکز تولید کالا، واگذار یکپارچه سازی سامانه های عملیاتی، حذف فرایندهای غیرضروری می تواند در رشد و توسعه بندرچابهار در جنوبشرقی کشور بسیار تاثیرگذار باشد.

جمهوری اسلامی ایران با ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در حوزه دریایی از فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه حمل و نقل دریایی و بندری برخوردار است و باید با برنامه‌ریزی مناسب و انجام سرمایه گذاری های مورد نیاز به خصوص در منطقه بندرچابهار گام‌های اساسی برداشته شود.

از آنجا که بندرچابهار در جنوب ایران به عنوان یکی از بنادر مهم تجاری به علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آب‌های آزاد بین المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد، باید از این ظرفیت برای کسب درآمدهای ارزی و رشد اقتصاد ملی به خوبی استفاده شود.

اتصال ریل به بندرچابهار علاوه بر افزایش ظرفیت ترانزیتی، حمل ونقل کالا با ناوگان ریلی را به سایر استانها و کشورهای منطقه تسهیل خواهد کرد و دولت باید تلاش کند با اختصاص منابع مالی مورد نیاز پروژه ریلی زاهدان – چابهار را در اسرع وقت آماده کند.

سیستان و بلوچستان با ۲۰ شهرستان زاهدان، زابل، زهک، هامون، هیرمند، نیمروز، خاش، ایرانشهر، سراوان، نیکشهر، میرجاوه، قصرقند، فنوج، مهرستان، سیب و سوران، دلگان، سرباز، بمپور، کنارک و چابهار و ۲ میلیون و ۷۷۵ هزار و ۱۴ نفر جمعیت پهناورترین استان کشور محسوب می شود که با کشور افغانستان و پاکستان هم مرز است.

ایرج منصوری – خبرنگار حوزه حمل ونقل