سیستم های ناوبری هوایی در افغانستان به علت نبود تجهیزات مورد نیاز برای هدایت پروازهای عبوری از فضای این کشور، از قابلیت‌ها و ایمنی لازم برخوردار نیستند.
به گزارش پایگاه خبری حمل ونقل ایران خبرگزاری ایلنا اعلام کرده است که آمارها نشان می دهد که هم اکنون به طورمتوسط روزانه بیش از ۱۲۰ پرواز از آسمان افغانستان عبور می کند در حالی که هیچ نظارت قابل توجهی برای انجام امن پروازهای عبوری در آسمان افغانستان توسط مراکز زمینی هدایت پروازها وجود ندارد.
هرچند که مسیر هوایی افغانستان یکی از راه های بین آسیا و اروپا است و می تواند فاصله بین این دو نقطه را کوتاه کند، اما نبود تجهیزات مورد نیاز ناوبری و عدم ارائه سرویس های کنترل ترافیک هوایی، ارزش پذیرش این ریسک بالا را در صنعت هوانوردی ندارد.
از طرفی آسمان ایران به علت ارائه سرویس های ناوبری هوایی مناسب در منطقه یکی از بهترین مسیرهای عبوری شرکت های هواپیمایی در جهان است، زیرا این مسیر به علت کاهش مسافت و کاهش مصرف سوخت هواپیماها یکی از باصرفه ترین مسیر بین المللی برای پروازهای اروپایی به جنوب شرقی آسیا و شبه قاره هند است.
به دلیل نبود نظارت زمینی بر آسمان افغانستان، خلبان هایی که از آسمان این کشور عبور می کنند، صرفا با استفاده از بی سیم موقعیت خود را به پروازهای همجوار اطلاع می دهند تا تصادمی بین پروازهای عبوری از آسمان این کشور به وجود نیاید.
همزمان با افزایش پروازهای عبوری از فضای افغانستان، امام‌الدین احمدی سخنگوی وزارت ترانسپورت و هوانوردی طالبان اعلام کرده است که روزانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ هواپیما از حریم هوایی افغانستان عبور می‌کند و از هر هواپیما ۷۰۰ دلار حق عبور دریافت می‌شود.
آمارها نشان می دهد که در سال ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۳۰ هزار پرواز از آسمان افغانستان عبور کرده اند در حالی که فضای این کشور از ایمنی لازم برخوردار نیست و هر آن ممکن است در انجام پروازهای برنامه ای شرکت های هواپیمایی عبوری در آسمان افغانستان تداخل ایجاد شود.
با این حال در گزارشی که اخیرا خبرگزاری رویترز منتشر کرده شرکت های هواپیمایی با عدم قطعیت از شرایط فضای هوایی ایران و خاورمیانه، آسمان افغانستان را برای عبور از اروپا به طرف شبه قاره هند، جنوب و شرق آسیا انتخاب کرده اند در حالی که این مسیر هوایی در همجواری ایران از ایمنی برخوردار نیست.
با وجود نبود خدمات کنترل ترافیک هوایی و ناوبری هوایی مناسب، برخی از خطوط هواپیمایی جهان با توجه به احتمالات تنش در خاورمیانه، فضای افغانستان را درهفته های اخیر برای عبور پروازهای خود انتخاب کرده اند.
بسیاری از کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند که نبود سرویس های کنترل ترافیک هوایی به معنی عدم کنترل پروازها از روی زمین و عدم اطمینان خلبانان از ایمنی پروازها است و در کنار این نقص اساسی، نبود بسیاری از زیرساخت‌ها و تجهیزات ناوبری باعث شده تا آسمان افغانستان از مطلوبیت و جذابیت لازم برای عبور برخوردار نباشد.
در صنعت هوانوردی جهان ارائه سرویس های ناوبری از زمین اعتماد به نفس بالایی را به خلبانان می دهد و چون در افغانستان سیستم های ناوبری هوایی مناسب زمینی وجود ندارد، همه خلبانان پروازهای عبوری با ریسک پذیری بالایی از آسمان این کشور عبور می کنند.
در واقع می توان گفت در صنعت هوانوردی جهان استفاده از تجهیزات راداری و ناوبری هدایت زمینی به خلبانان شرکت های هواپیمایی آسایش خاطری می دهد که با اعتماد به نفس بالایی از آسمان کشوری عبور کنند.
“جمشید فایز” یکی از خلبانان افغانی در این خصوص گفته است که خلبان هایی که از آسمان افغانستان عبور می کنند از طریق بی سیم، با خلبان های دیگر هواپیماهای نزدیک به خود در آسمان افغانستان صحبت می کنند و این نشان می دهد که هدایت هواپیماهای عبوری از آسمان افغانستان ایمنی لازم را ندارد.
در سال های آخر دولت سابق افغانستان، روزانه حدود ۴۰۰ هواپیما از آسمان افغانستان عبور می کرد، اما پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱ و کنترل مجدد طالبان بر این کشور، اکثر خطوط هوایی با تغییر مسیرهای پروازی عبور از آسمان افغانستان را متوقف کردند.
به گواه بسیاری از شرکت های معتبر هواپیمایی در اروپا، آسیا و امریکا آسمان ایران به علت کوتاهی مسیر و ارائه سرویس های ناوبری هوایی با توجه به تجهیزات مورد نیاز مسیر مناسبی برای پروازهای عبوری است.
